پیشینه تحقیق شامل چیست و چگونه پیشینه تحقیق بنویسیم؟

پیشینه تحقیق شامل چیست و چگونه پیشینه تحقیق بنویسیم؟ :

یک پژوهش گر، قبل از انجام تحقیق و بعد از انتخاب موضوع و تدوین عنوان و قبل از نگارش طرح تحقیق، نیاز دارد که با مراجعه به مدارک و اسناد، پیرامون موضوع و مسئله ای که برای تحقیق انتخاب کرده است، آگاهی خود را گسترش دهد؛ تا بتواند در پرتو اطلاعات به دست آمده، مسئله تحقیق و متغیر های خود را دوباره تعریف و معین کند و کرانه های آنها را مشخص سازد.

این امر به او کمک می کند تا تحقیقات خود را در راستای مجموعه پژوهش های هم خانواده قرار دهد و آن را با دستاوردهای تحقیقاتی دیگران هماهنگ کند.

هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق، عبارت است از:

برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مسئله تحقیق.
دست یابی به چارچوب نظری و یا تجربی برای مسئله تحقیق.
آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهش های گذشته.

برای رسیدن به این اهداف، توجه به نکات زیر ضروری است :

الف) انتخاب منابع اطلاعات مرتبط با مسئله تحقیق.
ب) ارائه مطالب از کلی به جزئی (عمومی6 و اختصاصی7).
ج) اجتناب از بیان مطالب، به طور مجرد و بدون رابطه با یکدیگر.
د) تنظیم مطالب به طور سازماندهی شده، همراه با روندهای منطقی.
ه) ارائه نتایج مطالعات قبلی و نقد آنها.

فرآیند بررسی پیشینه تحقیق :

به منظور بررسی تحقیقات قبلی و تدوین پیشینه تحقیق، باید منابع اطلاعاتی مرتبط با موضوع تحقیق، جایابی شده و مورد تحلیل قرار گیرند.

برای این منظور، پژوهش گر باید مراحل زیر را که در شکل قبل نشان داده شده طی کند: مشخص کردن واژگان کلیدی مرتبط با مسئله تحقیق؛ کلیدواژه، همان توصیف گر های مسئله تحقیق است که برای انتخاب این توصیف گرها، پژوهش گر می تواند مفاهیم تشکیل دهنده و مرتبط با موضوع تحقیق را مورد توجه قرار دهد.

جست و جوی منابع اطلاعاتی :

مانند نمایه ها، چکیده نامه ها و کتاب های مربوط به موضوع تحقیق و به عبارت دیگر درباره هر یک از کلیدواژه ها، باید منابعی را که اطلاعات پژوهشی مربوط را به دست دهد، یافت که برای این امر، می توان پایگاه های رایانه ای داده ها را نیز مورد نظر قرار داد و اطلاعات پژوهشی بالقوه را بازیابی کرد.

یافتن عنوان مقاله های مرتبط با موضوع تحقیق :

جایابی نسخه هایی از مقاله های مورد نظر. گزینش مقاله مرتبط؛ در این مرحله، ابتدا هر یک از مقاله ها یا گزارش های جایابی شده، به طور مقدماتی مطالعه می شود؛ تا میزان رابطه آنها با موضوع تحقیق، مشخص شود. بر این اساس، مقاله ها و یا گزارش های نامربوط، کنار گذاشته می شوند.

طبقه بندی مقاله ها :

در این مرحله، مقاله ها و یا گزارش های مرتبط با مسئله تحقیق، مشخص شده، بر حسب روش، متغیرها، ابزار و امثال آن، دسته بندی می شوند.

تهیه چکیده :

پس از مطالعه منابع، چکیده ای از آنها تهیه می شود (چگونگی تهیه چکیده از منابع اطلاعاتی، در صفحات بعد آمده است).

تهیه کتاب شناسی :

در این مرحله، با توجه به منابع مورد استفاده، فهرست کاملی از منابع مورد استفاده، با در نظر گرفتن ضوابط کتاب شناسی مرسوم، تهیه می شود. باید توجه داشت که تا کنون در ایران ضوابط تدوین کتاب شناسی به صورت «معیار ملی»، صورت نگرفته است.

راهنماهای گوناگونی برای این امر در دسترس می باشند؛ مانند آیین نگارش (سمیعی، 1369) و آیین گزارش نویسی (حری، 1371) و علاوه بر اینها، راهنمای روان شناسان و پژوهش گران در علوم تربیتی و روان شناسی که توسط انجمن روان شناسان امریکا(APA)16 تدوین شده، نیز در تهیه کتاب شناسی مورد استفاده قرار می گیرد.

نقد مقاله ها و گزارش ها :

همزمان با تهیه کتاب شناسی، منابع مورد استفاده، مقاله ها و گزارش های منتخب، مورد بررسی انتقادی قرار می گیرند. برای این منظور، در مورد هر مقاله، باید طرح تحقیق آن مورد نظر قرار گرفته، روش اجرای آن به طور انتقادی بررسی شده، یافته های به دست آمده در رابطه با هدف های تحقیق، مورد قضاوت قرار گیرد.

تدوین چارچوب نظری و یا تجربی تحقیق، در این مرحله، بر اساس اطلاعات به دست آمده از پژوهش های قبلی و نظریه های موجود مرتبط با مسئله، چارچوب نظری یا تجربی تحقیق، فراهم می شود.

هدف های مطالعه منابع مربوط به موضوع

متغیرهای اساسی :

متغیرهایی هستند که پژوهش گر علاقه مند است روابط میان آنها را در تحقیق، مورد بررسی قرار داده، تبیین کند. با مطالعه منابع، می توان هم به متغیرهای اساسی در تحقیق پی برد و هم سایر متغیر هایی را که احتمال ارتباط آنها وجود دارد، شناسایی کرد.

مطالعه منابع :

به محقق کمک می کند تا دریابد تا کنون چه کارهایی انجام شده و چه کارهایی باید دنبال شود یا آن که چه کارهایی ناتمام مانده که باید کامل شوند. ضمن این که مطالعه منابع، می تواند به عنوان نقطه شروع کار محققان مطرح باشد و در واقع، کار محققان، توسعه کارهای گذشتگان است.

همچنین محقق می تواند اولویت انتخاب موضوع را مشخص کند. یا حتی جنبه های مختلفی از یک موضوع را که لازم است مورد تحقیق قرار گیرد، روشن کند.

تعیین کردن معانی و روابط میان متغیرها :

بسیاری از متغیرها قبل از شروع تحقیق، برای پژوهش گر، نامشخص و یا بی تأثیر به نظر می رسند و محقق با مطالعه منابع، به ضرورت بررسی آنها پی می برد. ضمن این که تعاریف و معانی آنها نیز روشن تر خواهد شد.

مقایسه نتایج تحقیقات انجام شده با فرضیه های تحقیق :

مطالعه منابع، می تواند به عنوان یک منبع خوب برای ارزش یابی فرضیه ها باشد. اگر چه بهتر است فرضیه های تحقیق، بعد از مطالعه منابع ارائه شوند؛ تا محقق با بینشی عمیق تر، به ارائه فرضیه های خود اقدام کند؛ اما در میان محققان؛ معمول است که اول به ارائه فرضیه های خود می پردازند وسپس اقدام به مطالعه منابع می کنند. همچنین از دیگر هدف های پیشینه یابی در تحقیق، امور زیر می باشند:

الف) ارتباط دادن تحقیق با مطالعاتی که در همان زمینه توسط دیگران انجام یافته است؛ زیرا از این طریق، مطالعه پژوهشی از وضعیت انتزاعی بیرون آمده، نسبت به پژوهش های موجود در همان زمینه، جنبه تکمیلی پیدا می کند و به عبارت دیگر، تحقیق با تلاش های علمی دیگر، پیوند حاصل می کند.

ب) از طریق مراجعه به پیشینه های قبلی، می توان به جنبه هایی که پژوهش های قبلی به آنها توجه نکرده اند، توجه داشت و جنبه نوآوری و تکاملی پژوهش را رعایت کرد.

ج) استفاده از روش های موفق پژوهش های قبلی و پرهیز از تکرار شکست های گذشته.

د) پرهیز از دوباره کاری و تکرار تحقیق های قبلی.

و) برخورداری از یافته های پژوهش های قبلی در همان زمینه(بیانی، 1378، ص 12).

منابع مربوط به پیشینه تحقیق

اطلاعات موجود در بانک های اطلاعاتی.
تألیف ها، ترجمه ها و مقاله های مربوط به موضوع مورد بررسی.
پایان نامه های مربوط به موضوع مورد بررسی.
نظریه های موجود در زمینه موضوع مطالعه.
سالنامه های مراکز تحقیقاتی و فرهنگی، مانند یونسکو.
تجربه های صاحب نظران.
سایت های اینترنتی و استفاده از موتورهای جست جوگر

کدام قسمت از یک پیشینه تحقیق اهمیت دارد؟

چه مطالبی از تحقیقات انجام شده را باید نقل کرد؟ اهداف، سوالات، روش تحقیق، نتایج یا ….؟ در نقل مطالب از پیشینه، محور اصلی باید سوالات و فرضیات تحقیق باشد. باید بررسی کرد آنها در تحقیق خود به سوالات یا فرضیات ما چه پاسخی داده اند و نیز از چه روشی استفاده نموده اند و در حقیقت باید به آن قسمت از تحقیق یا مقاله استناد کرد که حاوی پیام مرتبطی با موضوع یا روش تحقیق ماست. به همین دلیل پیشینه ها را به دو بخش موضوعی و روشی تقسیم می نمایند.

پیشینه های موضوعی ناظر به تحقیقاتی هستند که به بخشی از سوالات یا فرضیات تحقیق ما جواب داده اند. پیشینه روشی به آن دسته از تحقیقات اشاره می شود که به لحاظ روش تحقیق می توانند در انجام پژوهش ما موثر باشند.

مثلا تحقیقی که در باره تقلب انجام شده است به لحاظ روشی می تواند در تحقیقی که در باره جرائم راهنمایی و رانندگی انجام می شود مفید باشد و یا تحقیقی که در باره رضایت شغلی انجام می شود می تواند به لحاظ روش انجام تحقیق در زمینه رضایت سیاسی مفید واقع شود. البته این دسته بندی به سلیقه اساتید راهنما نیز بستگی دارد.

پیشینه ها را چگونه تنظیم کنیم

باید توجه داشت که پیشینه پژوهش صرفا به معنای کنار هم گذاشتن تعداد زیادی چکیده تحقیق نیست. در زمینه هر مورد چکیده ای که در گزارش خود مورد استفاده قرار می دهیم باید از خود سوال کنیم که این چکیده چه کاربردی در کار پژوهشی من دارد.

یکی از مهمترین کارهایی که هر محقق باید انجام دهد دسته بندی پیشینه بر اساس یک ملاک معتبر است. اعتبار این ملاک به ارتباط آن با موضوع تحقیق بستگی دارد.

به عنوان مثال پیشینه را می توان به دو دسته توصیفی و تبیینی تقسیم کرد. پیشینه هایی که حاصل تحقیق در داخل جامعه آماری مورد نظر محقق است و پیشینه های مربوط به سایر جوامع آماری است. پیشینه روشی و موضوعی نیز دسته بندی دیگری از پیشینه محسوب می شود.

اما نکته مهمتر از دسته بندی، تجزیه و تحلیل و جمع بندی پیشینه است. در تجزیه و تحلیل و جمع بندی محقق ضمن بررسی واگرایی و همگرایی تحقیقات انجام شده و نیز بررسی نقاط قوت و ضعف آنها، باید به مهمترین پاسخهایی که طی بررسی پیشینه برای سوالات و فرضیات تحقیق خودش فراهم کرده است اشاره کند و تفاوتها و مزیّتهای تحقیق خود را در مقایسه با آن تحقیقات به صورت مستدل بیان نماید.

موضوع پژوهشی شما را محدود می کند

بیشتر اوقات دانشجویان مرتکب اشتباه می شوند و یک موضوع بسیار وسیع انتخاب می کنند و فکر می کنند این کار بر ارزش تحقیق آن ها اضافه می کند. در اصل، این موضوع حقیقت ندارد. هرچه دامنه موضوع انتخابی شما محدودتر باشد باعث می شود که بهتر بتوانید روی آن تمرکز کنید و همچنین یک موضوع دقیق، مختصر و خاص خواهید داشت. همچنین به پژوهشگر کمک می کند که یک پروپوزال کاربردی، خاص و واضح ارائه دهد.

از هدر رفتن زمان شما جلوگیری می کند

وقتی که پژوهشگر در مورد پیشینه تحقیق موضوع خود مطالعه می کند مقداری زمان صرف می شود. اگرچه به نظر می رسد که پروسه وقت گیر پیشینه تحقیق موجب تاخیر در فرایند تحقیقات می شود اما درست نیست.

این کار باعث می شود که پروژه تحقیقاتی به خوبی برنامه ریزی شود. به پژوهشگر کمک می کند که زمان کمتری صرف روش شناسی در مورد پروژه کند و او را با معایب و مزایای روش های مختلف آشنا می کند.

در تصمیم گیری در مورد روش پژوهشی به شما کمک می کند

وقتی کارهای برجسته را از قبل مطالعه کرده اید و دانش کافی در مورد روش شناسی آن ها دارید، می توانید تصمیم بهتری در مورد روش مورد استفاده در تحقیق خود اخذ کنید.

یک پیشینه تحقیق مناسب باعث می شود که دانش محقق در مورد موضوع مورد پژوهش را زیاد می کند. و باعث می شود در تصمیم گیری بهتر عمل کند.

گروه متخصصان “پایان نامه من” :

“گروه علمی و تحقیقاتی پایان نامه من” فعال در زمینه فعال های پژوهشی با چندین سال سابقه پژوهش در زمینه انجام پایان نامه ارشد ، انجام پایان نامه کارشناسی ارشد ، انجام پایان نامه دکتری ، انجام پایان نامه دکترا ، انجام رساله دکتری ، انجام رساله دکترا ، انجام پروپوزال ارشد و انجام پروپوزال دکتری ، اکسپت مقاله ، پذیرش مقاله و چاپ مقالات علمی پژوهشی و چاپ مقالات ISI، کدنویسی و شبیه سازی، تحلیل آماری، ترجمه تخصصی، آموزش دروس و نرم افزارهای تخصصی و… و با کادری مجرب از فارغ التحصیلان دانشگاه های برتر سطح ایران (شریف، تهران، امیرکبیر، علم و صنعت، شهید بهشتی، علامه طباطبایی و تربیت مدرس و … ) آماده ارائه هرگونه خدماتی به دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی در رشته های مختلف فنی مهندسی، علوم انسانی، علوم پایه و پزشکی است.